1 września 1944 – Niemcy uderzają ze wszystkich stron na Starówkę. Trwa ewakuacja kanałami na Żoliborz i do Śródmieścia

Na Sadybie ginie dowódca obrony Fortu Legionów Dąbrowskiego – kpt Czesław Szczubełek „Jaszczur”

2 września 1944 – Upadek Starego Miasta.
Nieudany szturm na Uniwersytet Warszawski
Niemcy wykonują ponad 120 nalotów na Warszawę

3 września 1944 – oddziały Dirlewangera i Schmidta przeprowadzają zmasowany atak na Północne Śródmieście i Powiśle. Obrona Powiśla pod dowództwem kpt „Roga” jest pod nieustannym ostrzałem mającym ją zmiękczyć

4 września 1944 – Elektrownia Warszawska przestaje działać po ciężkim bombardowaniu.
Niemiecki szturm na Powiśle przeprowadzany ulicami Browarną, Dobrą i Wybrzeżem Kościuszkowskim
Czołgi niemieckie niszczą płytę Grobu Nieznanego Żołnierza
Ciężkie walki nocne o Szpital św. Łazarza przy ul. Książęcej
Fińsko-sowieckie zawieszenie broni

5 września 1944 – ciężkie walki na Powiślu – Niemcy zajmują szereg domów w okolicach ul. Kopernika
Zbombardowanie gmachu PKO będącego kwaterą KG AK (przeniosła się później do „małej PASTy)

6 września 1944 – Niemcy ostatecznie opanowują Powiśle
Niemcy zrzucają ulotki wzywające ludność cywilną do opuszczenia miasta w dniach 7-8 września

7 września 1944 – szturm generalny na Śródmieście Północne – walki w rejonie ul. Nowy Świat i Chmielnej
Niemcy opanowują skrzyżowanie ul. Marszałkowskiej i Al. Jerozolimskich
PCK z upoważnienia władz powstańczych negocjuje z Niemcami ewakuację starców, dzieci oraz chorych. Termin ewakuacji ustalono na 8-9 września w godzinach 12-14.

8 września 1944 – powstańcy wycofują się z Kościoła Św. Krzyża i z pobliskiej komendy policji.
Pierwsza rakieta V2 wystrzelona z Vassenaar (przedmieścia Hagi) spada na Londyn

9 września 1944 – oddziały „Radosława” i „Kryski” obsadzają tereny w pobliżu al. 3 maja, co pozwala na utrzymanie łączności między Czerniakowem a Śródmieściem Południowym

10 września 1944 - Dowództwo AK przekazuje Niemcom pismo, w którym żąda gwarancji dla Powstańców, ludności cywilnej i władz cywilnych i oznajmia, ze bez pisemnego ujęcia tych szczegółów dalsze prowadzenie pertraktacji jest niemożliwe. W odpowiedzi na otrzymane pismo o godzinie 11.00 gen. Rohr udziela wymaganych gwarancji, Żąda też kapitulacji do godz. 16.00. Powstańcy żądają potwierdzenia gwarancji przez gen. Hansa Reinhardta.
Oddziały 1. frontu Białoruskiego wkraczają na Pragę. Wśród nich są pododdziały 1 Brygady Pancernej i. Bohaterów Westerplatte i 13. pułku artylerii pancernej

11 września 1944 – strona powstańcza zrywa rozmowy w sprawie kapitulacji
Gen Tadeusz Komorowski "Bór" wysyła do marszałka Konstantego Rokossowskiego depeszę z prośba o nawiązanie bezpośredniej łączności radiowej
Oddziały 1. Armii amerykańskiej przekraczają niemiecką granicę na północ od Trier

12 września 1944 - Niemieckie dowództwo wstrzymał wszelkie działania bojowe w pozostałych dzielnicach cały nacisk kierując na Czerniaków, Tocza się ciężkie walki o Port Czerniakowski oraz gmach ZUS przy ul. Czerniakowskiej oraz Gazownię na Ludnej.

13 września 1944 – Niemcy wysadzają warszawskie mosty drogowe – Poniatowskiego i Kierbedzia, a także kolejowe – Gdański i Średnicowy
Pierwsze sowieckie zrzuty z niskiego pułapu – zasobniki nie są wyposażone w spadochrony i większość z nich rozbija się

14 września 1944 – próby odbicia Szpitala Św. Łazarza
Marymont – zmasowane natarcie niemieckie w rejonie ul. Słowackiego i ul. Gdańskiej – powstańcy tracą duży obszar Bielan
Naczelny Wódz podpisuje zarządzenie o mianowaniu Antoniego „Montera” Chruściela na generała brygady

15 września 1944 - w nocy przeprawia się na Czerniaków I baon 9 pp 3DP - około 300 żołnierzy
Niemcy na Żoliborzu zajmują rejon od Cytadeli do ul. Krasińskiego
Amerykańskie desanty na wyspy Palau (początek ciężkich, trwających 10 tygodni walk o Peleliu) i Morotai
Pierwsza, nieudana próba zatopienia pancernika Tirpitz przez brytyjskie Lancastery uzbrojone w bomby Tallboy

16 września 1944 – samoloty sowieckie bombardują lotnisko Okęcie i pozycje niemieckie w okolicach Politechniki

17 września 1944 - Niemcy wzmagają ataki na przyczółek czerniakowski, gdzie przed świtem ląduje kolejna część 9 pp. W sumie w ciągu dwóch dni przeprawiło się ok. 1200 żołnierzy. "Berlingowcy" wraz z AK zajmują pozycje w domach przy ul. Idzikowskiego i Zagórnej.
Na Marymoncie przeprawia się jedna kompania 6 pp 2 DP LWP
Operacja „Market Garden” – największa operacja powietrzno-desantowa. 82. i 101. amerykańska DPD, 1. brytyjska DPD i 1. polska SBS miały zająć 6 mostów na Renie w miejscowościach Eindhooven, Nijmegen i Arnhem i utrzymać je do czasu przybycia wojsk XXX Korpusu gen. Horrocksa.

18 września 1944 – operacja Frantic II – 107 samolotów B17G zrzuca ok. 1300 zasobników, z czego powstańcy dostali ok. 20%. Amerykanie wylądowali na sowieckim lotnisku w Połtawie.
Ciężkie walki o dom przy ul. Idzikowskiego 5/7. Na Czerniakowie ląduje kolejnych 60 ludzi z 9. pp

19 września 1944 – niemieckie natarcie wzdłuż ul. Wilanowskiej i Zagórnej. Zgrupowanie „Radosław” rozpoczęło stopniową ewakuację kanałami na Mokotów
Dowództwo 2 DP LWP wysyła do komendanta Obwodu II Żoliborz depeszę z zapowiedzią pomocy – pod naciskiem żołnierzy znużonych bezczynnym czekaniem i obserwowaniem ciężkich walk w Warszawie

20 września 1944 – żołnierze „Radosława” i berlingowcy odpierają ciężki atak z ul. Wilanowskiej
KG AK wychodzi z konspiracji ujawniając nazwiska swoich oficerów
Komendant Obwodu II Żoliborz zaleca ostrożność w kształtowaniu relacji z lądującymi berlingowcami. Żołnierze z 6 pp lądują na Kępie Potockiej
Brytyjska Dywizja Pancerna Gwardii razem z 82. amerykańską DPD zajmują Nijmegen

21 września 1944 – natarcie niemieckie na Kępę Potocką – likwidacja przyczółka
Ostatnie zrzuty alianckie dla powstańców
W pobliżu Arnhem dochodzi wreszcie do zrzutu polskiej 1. SBS gen. Sosabowskiego

22 września 1944 – powstańcy z Czerniakowa podejmują próbę przebicia się do Śródmieścia. Udaje się to jedynie 2 małym grupom

23 września 1944 – Niemcy przenoszą główny ciężar natarcia na Mokotów – ciężki ostrzał rejonu Al. Niepodległości

24 września 1944 – gen. „Monter” informuje marsz. Rokossowskiego o możliwym współdziałaniu w razie lądowania Sowietów
Hitler nakazuje utworzenie Volkssturmu.
Sowieci wkraczają do Czechosłowacji

25 września 1944 – Niemieckie propozycje kapitulacji powstania – odrzucone.
Gen. „Monter” zwraca się do marsz. Rokossowskiego z prośbą skierowania ognia artylerii na pozycje niemieckie na Mokotowie

26 września 1944 – na ul. Łuckiej dochodzi do pierwszych rokowań z parlamentariuszami niemieckimi
Trwa niemieckie natarcie na Mokotowie
Niemcy rozstrzeliwują ok. 100 powstańców, którzy wyszli z kanałów przy ul. Chocimskiej
Koniec operacji Market-Garden

27 września 1944 – operacja „Sternschnuppe” – plan likwidacji kampinoskiego zgrupowania AK

28 września 1944 – generalny szturm na Żoliborz
Niemcy pacyfikują kampinoskie wsie Pociechę, Wiersze, Janówek, Brzozówkę, Krogulec i inne

29 września 1944 – ostrzał polskich pozycji na Żoliborzu. Natarcie 19 DPanc.
Odparte natarcie na Nowy Świat

30 września 1944 – Niemcy wyprowadzają silne uderzenie na ul. Słowackiego, Gdańską i na pl. Wilsona
Polska komisja prowadząca w sztabie von dem Bacha w Ożarowie rozmowy na temat wyjścia ludności cywilnej z Warszawy, uzyskuje zgodę na zawieszenie broni w dniach 1 i 2 X w godzinach od 5.00 do 20.00 czyli od świtu do zmierzchu. Niemcy wyznaczają pięć przejść w zachodnich rejonach Śródmieścia, którymi ludność ma opuścić miasto.

2 września 1945 – minister spraw zagranicznych Cesarstwa Japonii – Mamoru Shigemitsu podpisuje na pokładzie pancernika USS Missouri akt kapitulacji

4 września 1945 – kapitulacja ostatniego oddziału niemieckiego – stacji meteorologicznej Haudegen na Spitzbergenie

6 września 1945 – z Havru (Francja) do Lympne (Wielka Brytania) przeleciał zdobyty śmigłowiec Focke Achgelis Fa 223 V14 Drache. Był to pierwszy przelot śmigłowcem nad Kanałem La Manche

9 września 1945 – kapitulacja wojsk japońskich w Chinach

12 września 1945 – oblot prototypu pierwszego amerykańskiego samolotu odrzutowego w układzie latającego skrzydła Northrop XP 79B Flying Ram

kalendarium 1-30 września cz. 2

1 września 1941 – do Murmańska przybywają samoloty Hawker Hurricane z 81. i 134. Dywizjonu myśliwskiego RAF, które jako 151. skrzydło RAF mają wspierać VVS w tamtym rejonie

3 września 1941 – gaz Zyklon B został przetestowany na 600 radzieckich jeńcach wojennych i ok. 300 chorych więźniach z Auschwitz

8 września 1941 – początek oblężenia Leningradu

11 września 1941 – pierwsza akcja bojowa samolotów Hurricane ze 151. Skrzydła RAF z bazy Wajenga koło Murmańska

12 września 1941 – oblot prototypu brytyjskiego szybowca desantowego Airspeed AS 51 Horsa (DG 597)

19 września 1941 – Niemcy zajmują Kijów

połowa września 1941 – w Chinach rozpoczyna działalność American Volunteer Group (AVG) – ochotnicza formacja myśliwska walcząca u boku Chińczyków z Japończykami. Dowódcą AVG znaną także jako „Latające Tygrysy” był gen. Claire Chennault

28 września 1941 – konferencja w Moskwie (Stalin Beaverbrook, Harriman)

2 września 1942 – oblot brytyjskiego samolotu Hawker Tempest Mk V (HM 595)

7 września 1942 – oblot samolotu bombowego XB 32 Consolidated Dominator (s/n 41-141)

8 września 1942 – oblot niemieckiego samolotu bombowego Dornier Do 317 (VK+IY)

9 września 1942 – pierwszy w historii nalot na terytorium USA – dokonany przez wodnosamolot Kugisho E14Y1 startujący z okrętu podwodnego I-25. Samolot zrzucił bomby zapalające na leśne tereny Oregonu

10-11 września 1942 – brytyjski nalot na Dusseldorf

15 września 1942 – początek bitwy o Stalingrad

19 września 1942 – pierwszy dzienny nalot RAF na Berlin

21 września 1942 – oblot samolotu bombowego Boeing XB 29 Superfortress (s/n 41-002)

22 września 1942 – Niemcy w centrum Stalingradu

29 września 1942 – drugi i ostatni nalot samolotu Kugisho E14Y1 na USA

3 września 1943 – operacja „Baytown” – brytyjskie lądowanie w Kalabrii poprzedzone ciężkimi bombardowaniami
Podpisanie aktu kapitulacji Włoch

6 września 1943 – oblot prototypu amerykańskiego samolotu myśliwskiego Northrop XP 56 Black Bullet (s/n 41-768)

Amerykańskie i australijskie operacje w Lae (Nowa Gwinea) i na wyspie Mono (Wyspy Salomona)

8 września 1943 – ostatnie zwycięstwo powietrzne pilota Reggia Aeronautica w drugiej wojnie światowej – Messerschmitt Bf 109 G ze 150 Grupo Autonomo CT zetrzelił B 17F z 98 Bomber Command

9 września 1943 – bombowce Dornier Do 217 K2 z II/KG 100 zatopiły przy pomocy szybujących bomb rakietowych sterowanych radiem Ruhrstahl/Kramer PC 1400 (Fritz X) włoski pancernik Roma

10 września 1943 – niemieccy spadochroniarze zajmują Rzym

12 września 1943 – operacja Eiche - 90 niemieckich spadochroniarzy pod dowództwem Hauptmanna SS Otto Skorzenego uwalniają Benito Mussoliniego z hotelu Albergo Rifugo położonego w ośrodku narciarskim Campo Imperatore na górze Gran Sasso

15 września 1943 – Benito Mussolini na północy Włoch tworzy zależną od Niemców Włoską Republikę Socjalną (Reppublica Sociale Italiana)

15-16 września 1943 – podczas nalotu na kanał Dortmund-Ems pojedynczy Avro Lancaster z 617. Dywizjonu Bombowego zrzucił pojedynczą bombę Tallboy o wagomiarzy 12000 funtów (5443 kg)

20 września 1943 - niemieckie u-booty podczas ataku na konwoje ON 202 i ONS 18 użyły nowych torped akustycznych

kalendarium 1-30 września cz. 1

1 września 1939 – o godzinie 4.45 Niemcy przystępują do realizacji planu białego (Fall Weiss) – agresji na Polskę. O tej porze jednostki niemieckie przekraczają granicę polską.Pancernik szkolny Schlezwig Holstein otwiera ogień w kierunku Polskiej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte.

Wcześniej, o godzinie 4.34 klucz trzech samolotów Junkers Ju 87 B1 z 3/StG 1 dowodzone przez Staffelkapitäna Oberleutnanta Bruno Dilleya zaatakowały przyczółki przy moście kolejowym w Tczewie, by uniemożliwić polskim saperom jego wysadzenie.
O 4.42 Stukasy z I/StG 76 zaatakowały Wieluń.
O godzinie 6 pierwsze bomby spadły na Warszawę. O 6.30 ppor. Władysław Gnyś ze 121 Eskadry Myśliwskiej zestrzelił nad Olkuszem dwa Do 17E z KG 77 – pierwsze zwycięstwa lotników polskich podczas drugiej wojny światowej.

Rozpoczęła się bitwa o Mławę.
Bitwa pod Mokrą

2 września 1939 – Włochy ogłaszają neutralność
Pod Jordanowem 10 Brygada Kawalerii płk Maczka niszczy 50 czołgów niemieckich należących do XXII Korpusu Armijnego
S.S. Athenia tonie po ataku torpedowym przeprowadzonym przez U30.

3 września 1939 – Wielka Brytania, Indie, Australia, Nowa Zelandia i Francja wypowiadają Niemcom wojnę
Zajęcie Częstochowy przez Niemców
Strarcia żołnierzy polskich i mieszkańców Bydgoszczy z niemieckimi dywersantami
Bombardowanie Łomży
Samolot Bristol Blenheim Mk IV ze 139 dywizjonu bombowego RAF sfotografował niemieckie okręty w porcie Wilhelmshaven

4 września 1939 – rozpoczyna się ewakuacja centralnych urzędów z Warszawy
Niemcy (jednostki 239 DP XIV Armii oraz 56. i 68. pułku Grenzschutzu) zajmują Katowice. Dokonują masowych egzekucji powstańców śląskich i harcerzy

10 samolotów Bristol Blenheim Mk IV ze 107. i 110. Dywizjonu bombowego RAF atakuje okręty niemieckie na kotwicowisku Schilling koło Wilhelmshaven.

5 września 1939 – oblot prototypu ciężkiego myśliwca Messerschmitt Me 210 V1 (D-AABF)

6 września 1939 – Niemcy zajmują Kraków
Związek Południowej Afryki wypowiada wojnę Niemcom

7 września 1939 – Obrońcy Westerplatte po siedmiu dniach bohaterskiej obrony przed atakami przeważających sił niemieckich kapitulują
Prezydent RP i Wódz Naczelny opuszczają Warszawę
Pod Łomżą jednostki niemieckie nacierające na miasto tracą ok 50% sprzętu i ludzi

8 września 1939 – próba zajęcia Warszawy z marszu przez 4 Dywizję Pancerną. Natarcie zostało odparte na rogatkach miasta
Wojska niemieckie zajmują Łódź
Drugi dzień walk o Łomżę – Niemcy przeprawiają się przez Narew i zdobywają Nowogród

9 września 1939 – rozpoczyna się bitwa nad Bzurą

Polacy odpierają niemieckie natarcia na forty w okolicach Piątnicy

10 września 1939 – Poznań zajęty przez Wehrmacht
Niemcy bezskutecznie próbują sforsować polską obronę Łomży opierającą się o forty w Piątnicy – przeprowadzają nieskuteczne ataki. Wieczorem dowódca 18 DP płk Kossecki wydaje obrońcom z 33 pp rozkaz odwrotu
Grupa Armii Poznań-Pomorze gen. bryg. E. Knoll-Kownackiego zajmuje Łęczycę, Uniejów i Piątek

11 września 1939 – nieudane polskie natarcie na Łowicz

12 września 1939 – początek odwrotu oddziałów polskich na lewy brzeg Bzury

13 września 1939 – gen. Kutrzeba rozkazuje Armii Pomorze (gen. Bortnowski) podjąć marsz na Skierniewice. Siły Armii Poznań miały się przegrupować i uderzyć na Sochaczew. Nieuzasadniona decyzja gen. Bortnowskiego o zatrzymaniu natarcia 26 DP pod Łowiczem doprowadziła do poniesienia przez nią ciężkich strat
Niemcy zajmują Włocławek

14 września 1939 – Niemcy zajmują Gdynię

15 września 1939 – Niemcy zajmują Przemyśl

16 września 1939 – rozpoczyna się ostatnia faza bitwy nad Bzurą – próba przerwania okrążenia w celu przebicia się do Warszawy
Polskie natarcie pod Sochaczewem

17 września 1939 – sowiecka agresja na Polskę. Sowieci wykorzystując związanie przeważającej części polskiej armii przez wojska niemieckie przekraczają granicę II RP. Opór stawiają im nieliczne jednostki Korpusu Ochrony Pogranicza, Brygady Rezerwowej Kawalerii Wołkowysk i Samodzielnej Grupy Operacyjnej Polesie.

Władze polskie opuszczają terytorium RP; marszałek Rydz-Śmigły nakazuje generalny odwrót w kierunku granicy węgierskiej i rumuńskiej
Bitwa pod Tomaszowem Lubelskim
18 września 1939 – obrona Wilna przed wojskami sowieckimi
Władze polskie internowane w Rumunii
Koniec zorganizowanych działań bojowych lotnictwa polskiego w wojnie obronnej.

19 września 1939 – Niemcy zajmują Kępę Oksywską
upadek obrony Wilna
Bitwa pod Wólką Węglową – oddziały przedzierające się do Warszawy po odwrocie znad Bzury starły się z Niemcami w Puszczy Kampinoskiej. Polacy zajęli m.in. Pociechę i Sieraków. Ciężkie walki prowadzili o Laski i o Mościska. Pod Wólką Węglową por. Marian Walicki – dowódca 3. szwadronu 14 pułku ułanów poprowadził śmiałą szarżę na umocnione pozycje niemieckie.
Spotkanie wojsk niemieckich i sowieckich w Brześciu.

20 września 1939 – obrona Grodna przez 35 DP przed oddziałami Armii Czerwonej

24 września 1939 - bombardowanie Warszawy przez ponad 1100 samolotów Luftwaffe

25 września 1939 - dalszy ciąg nalotów na Warszawę - Niemcy używają bomb zapalających

27 września 1939 - Niemcy wkraczają do Warszawy

28 września 1939 - pada Twierdza Modlin

2 września 1940 – oblot samolotu Messerschmitt Bf 109 X – był to przebudowany Bf 109 F0 wyposażony w gwiazdowy silnik BMW 801

7 września 1940 – oblot niemieckiej łodzi latającej Blohm und Voss BV 222 V1 „Wiking” (D-ANTE)

Ponad 300 niemieckich bombowców pod osłoną ok. 600 myśliwców w dwóch falach bombarduje dzielnice mieszkalne i przemysłowe Londynu. Był to początek kolejnej fazy bitwy trwającej do początków października. Fighter Command zaalarmował 10., 11. i 12. Grupę Myśliwską – do akcji gotowych było 21 dywizjonów myśliwskich RAF. Jednak siły te były zbyt rozrzucone, by skutecznie uniemożliwić Luftwaffe dotarcie do Londynu. Piloci dywizjonu 303 strącają 14 samolotów wroga

11 września 1940 – Hitler odkłada operację Lew Morski na 24 września

13 września 1940 – pierwsza włoska ofensywa w Afryce Północnej. 10. Armia marsz. Grazianiego uderza na oddziały gen. Wavella

15 września 1940 – największe niemieckie naloty na Londyn. Niemcy dokonują dwóch operacji – o godzinie 11 i po godzinie 14. Pierwszy nalot został rozbity już w drodze nad Londyn. Drugi nalot – w trzech falach także został rozbity uniemożliwiając Niemcom dokonanie masowego bombardowania. Kluczem do sukcesu tego dnia było operowanie dużymi formacjami myśliwców przez taktyków Fighter Command

20 września 1940 – konwój HX 72 zaatakowany przez „wilcze stado’ u-bootów traci 12 z 41 statków

21 września 1940 – ze względu za brak sukcesów w kampanii powietrznej, a także na jesienną zmianę pogody nad Kanałem Hitler odkłada operację Seelowe

23/24 września 1940 – nalot 129 samolotów RAF na Berlin

27 września 1940 – Niemcy, Włochy i Japonia zawierają pakt berliński (pakt trzech)

[']

Dnia pierwszego września 2007 roku ok. godziny 16 podczas pokazów lotniczych "Air Show 2007" w Radomiu doszło do tragicznego wypadku. Dwóch pilotów z grupy akrobatycznej "Żelazny" reprezentującej Aeroklub Ziemi Lubuskiej zderzyło się podczas wykonywania "rozety". Ppłk rez. mgr inż. pilot Lech Marchelewski i inż. pilot Piotr Banachowicz zginęli na miejscu.

Oddali się swojej pasji do końca, ostatecznie. Odeszli robiąc to, co kochali - latając i dostarczając ludziom niezwykłych emocji.

Trudno powiedzieć w takiej chwili coś, co nie ocierałoby się o banał. Dlatego zacytuję tylko powiedzenie: "Człowiek żyje tak długo, jak długo żyje pamięć o nim".
Dlatego pamięć o tych wspaniałych ludziach powinna żyć w naszych sercach, w sercach miłośników lotnictwa i ludzi, którzy związali swoje życie z samolotami, jak najdłużej. Nie możemy o nich zapomnieć.
A teraz latać będą już w Błękitnej Eskadrze, w Niebie...

"A jeśli z nas
ktoś legnie wśród szaleńczych jazd,
czerwieńszy będzie kwadrat
nasz lotniczy znak"